Yeni ekonomik kalkınma modelleri büyük ölçüde girişimcilik ekosistemini besleyerek geliştirmeyi amaçlayan enstrümanlar üzerine kurgulanıyor. Kamu destekleri, melek yatırımcı ağları, kuluçka merkezleri, seralar, teknoloji geliştirme bölgeleri vb. farklı boyut ve misyonlar da da olsa girişimci ekosisteminin geliştirilmesi amacıyla çeşitli faaliyetler yürütüyorlar. Yeni dijital çağın üretim unsurları ile tüketici alışkanlık ve profilinde yaptığı radikal değişimle birlikte artık girişimciliğin neredeyse dijital girişimcilikle eşdeğer bir anlam ifade ettiğini söyleyebiliriz. Yine yeni dijital çağın getirdiği acımasız rekabet ortamı ve çok hızlı değişebilen esnek müşteri talepleri, girişimcilik anlamında yeni iş modelleri arayışını hep canlı tutmuştur. Yalın girişim (Lean-Startup) kavramı işte bu yoğun belirsizlik ortamını girişimci için bir dezavantaj olmaktan çıkarma adına önemli argümanlar içeren ve temelini yine üretime değer katmayan unsurların (israf unsurlarının) üretim sürecinden ayıklanması prensibine dayanan ve Toyota Üretim Sistemi olarak da bilinen yalın üretim sisteminden ilham alınarak ortaya konmuştur.
Dilimize Ece Elgin tarafından çevrilip Özyeğin Üniversitesi Yayınları tarafından basılan Yalın Girişim (Lean Startup) kitabıyla mühendis, girişimci ve aynı zamanda blogger olan Eric Ries tarafından teorik çerçevesi ortaya konan yalın girişim kavramına Steve Blank da önemli katkılarda bulunmuştur.
İtme sistemi olarak da bilinen klasik Fordist üretim sistemlerinin aksine Yalın üretim sisteminde üretim kararlarını şekillendiren müşteri talepleridir. Talep üretimi yönlendirir. Bundan dolayı bu sistemler çekme sistemleri olarak da adlandırılır. Buradan hareketle yalın girişim de yine müşteri istek ve taleplerinin şekillendirdiği ürün fikri üzerine kurgulanmış bir sistemi ifade eder. Müşterilerin istekleri doğrultusunda olabildiğince hızlı ve optimum sistemler kurmak olarak ifade edilebilir. Yalın girişim bir iş planı değil bir iş modelidir. Modelin ana amacı olabildiğince küçük bir ürün prototipi ile yola çıkmak, bu fikrin müşteriler tarafından yanlışlanmasına imkân ve izin vererek oluşan geri bildirimlere göre ürün geliştirme sürecine ve ürün hayat eğrisine yön vermektir. Bir başka ve daha özet bir tanımlama ile yalın girişim “ en az sermaye ile son derece belirsiz koşullarda ürünün veya hizmetin oluşturulması olarak” da tanımlanabilir. Bu modelde ana yaklaşım ürüne yeni yeni özelliklerin eklenmesi yerine en az maliyetle üretilen ürün üzerinden müşterinin geri dönüşümüne göre ürünün şekillenmesi, test edilmesi ve ölçeklendirilmesidir. Bir anlamda bu modelin ana felsefesi halk arasında “kervan yolda düzülür” olarak ifade edilen durum gibidir. Basit, temel ve prototip bir kervanla yola çıkılır, müşteri istek ve taleplerine göre kervan yolda nihai formunu bulur. Fikrin test edilerek ilerlenmesi aşırı belirsizlik ortamlarında başarısızlık ihtimalini minimize indirir.
Yalın Üretim Modelinde yapılacak ilk iş müşterinin işini göreceği düşünülen en yalın “anahat” ürünün ortaya çıkarılması aşamasıdır. Buna MVP (Minimum Viable Product” adı verilir. MVP kavramı ilk olarak Frank Robinson tarafından ortaya atılmış Eric Ries tarafından da bugünkü teorik çerçevesine kavuşmuştur. Bu aşamada ürün veya fikir, ana amacı taşıyan en yalınkat formundadır. Bu aşamadan sonra yalın girişim modeli ürün gelişimiyle ilgili aranılan tüm soruların cevabının müşteride olduğu fikriyle hareket eder. Yalın girişimci özellikle bu aşamada müşterilerinin eline bir fırça verip ürünün hatalı veya eksik olarak gördükleri yanlarını işaretlemelerini bekler.
Nitekim onca teknolojik girişim yeteri kadar teknoloji odaklı olmadığı için değil, müşteri istek ve ihtiyaçlarına cevap veremeyip pazarda yer bulamadığı için başarısız olmaktadır. Bu bağlamda Yalın Girişim geleneksel modellerin aksine müşteri/kullanıcı odaklıdır ve kullanıcıdan ürüne doğru onun sorunlarını anlamaya çalışan bir vizyonu esas alır. (Genel olarak MVP yaklaşımıyla ürün geliştirme sürecinin akışı şekilden görülebilir.)
Yalın Girişim Modeli kullanıcı deneyimini ve girişimci açısından doğrulanmış öğrenimleri esas alır. Model Pivot Döngüsü de denilen, Kur-Ölç-Öğren (Build-Measure-Learn) döngüsü üzerinde çalışır. Ürün veya fikir MVP olarak pazara giriş yaptıktan sonra müşterilerden gelen dönüşlere göre mümkün olduğunca hızlı ürün gelişim ve değişimine karar vermek önemlidir. Fikrin veya ürünün ufak değişimlerle hayatına devam edilmesi, fikirden tamamen vazgeçilmesi veya pivot edilmesi gibi stratejiler bu noktada olasıdır. Fikrin pivot edilmesi, pazardan gelen geri dönüşlere göre ürün veya fikirde bir takım değişiklikler yapılması, her seferinde bazı özelliklerin sık sık test edilmesi ve sonunda bazı özelliklerin muhtemel ki çöpe atılması olarak özetlenebilecek bir süreci ifade eder. Çeviklik (agility) ise Pivot (Kur-Ölç-Öğren) döngüsündeki verimlilik ile eş zamanlı olarak ürün ve kullanıcı geliştirmedeki hızlılık oranı olarak ifade edilebilir. Sanal alemin en bilinen pivot örneği herkesin bildiği e-ticaret devi amazon.com dur. Başlangıçta CEO Jeff BEZOS’un internet üzerinden kitap satarak başladığı bir girişimken zamanla bugünkü devasa haline dönüşmüştür. Aynı şekilde basit bir mesajlaşma uygulaması olarak başlayan Facebook’un geldiği aşama da başka bir örnek olarak verilebilir.
Aslında girişimcilik aynı zamanda bir yönetim tarzıdır. Yalın Girişimciliğin pivot döngüsünü bir anlamda bu yönetim sürecinin unsurları olarak değerlendirmek mümkündür sanırım. Bu yönetim sürecinin temel adımları şöylece özetlenebilir; 1. Büyük Düşün 2. Küçük Başla 3. Hızlı Ölçeklendir 4.Erken Başarısız Ol.
Pivot döngüsünün tamamlanması, yeteri kadar müşteri talebinin ve beğenisinin oluştuğu anlamına gelir ve ürün veya fikrin kabul edilebilir bir Pazara hitap ettiği gerçeğine işaret eder. Yatırımcıların ilgisini de pivot döngüsünü aşmış ve artık iş hacmini büyütmeyi amaçlayan girişimler çekmektedir.
Sonuç olarak Yalın Girişim Modeli, Toyota üretim kültürü ve yalın üretim felsefesinden ilham alarak kurgulanmış bir modeldir. Temelde müşterinin talep ettikleri değerleri karşılayacak en yalın ve sade ürün (MVP) üzerinden, çözüme değil probleme odaklanan bir yaklaşım ve müşteri geri dönüşlerine bağlı olarak, mümkün olduğunca erken edinilen doğrulanmış öğrenimler üzerinden ürün geliştirilmesi mantığına dayanır. Bu geliştirme düşüncesi (Kur-Ölç-Öğren) olarak özetlenen pivot mantığı üzerinde kurgulanmıştır. Belirsizlik ortamının yoğun olduğu günümüz rekabet ortamında bir iş modeli ve üretim felsefesi olarak benimsenmesi ve uygulanmasının son derece önemli hale geldiği rahatlıkla söylenebilir.
Kaynaklar:
Dijital Girişimcinin Yol Haritası, Buğra Ayan
https://www.slideshare.net/BurakYaman/yaln-giriim-balang-13385733
https://www.lean.org/Events/Registered/Webinars/downloads/LessonsFromLeanStartups_slides.pdf
https://www.facebook.com/YalinGirisimAtolyesi
